เสียงกระซิบของลมในลำน้ำชี บอกเล่าเรื่องราวที่เลือนลางในประวัติศาสตร์ แต่ยังคงฝังลึกอยู่ในจิตใจของชาวเมืองท่าขอนยาง ตำนานแห่ง "นางอินถวา" และ "บักเฮ้า" จระเข้ยักษ์ ได้กลายเป็นบทเรียนชีวิตที่สะท้อนถึงมิตรภาพ ความเสียสละ และบทสรุปที่ไม่อาจหลีกเลี่ยง
ตำนานพื้นบ้านที่เล่าขานในท้องถิ่นมักซ่อนความเชื่อและบทเรียนอันลึกซึ้งไว้ในเนื้อหา เช่นเดียวกับ "ตำนานนางอินถวาและบักเฮ้า" ตำนานที่เกี่ยวข้องกับอำเภอวังสามหมอ จังหวัดอุดรธานี เรื่องเล่านี้ไม่ได้เพียงสะท้อนถึงความลี้ลับของธรรมชาติและวัฒนธรรมในอดีต แต่ยังเชื่อมโยงกับชื่อสถานที่ในปัจจุบันอีกด้วย
ในช่วงปี พ.ศ. 2394 ดินแดนวังสามหมอเป็นพื้นที่ป่าเขา ลำห้วย และธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์ เรื่องราวเริ่มต้นที่เมืองท่าขอนยาง อันเป็นถิ่นฐานของพระยาสุทัศน์และครอบครัว พระยาสุทัศน์มีลูกสาวคนหนึ่งชื่อ นางคำบาง สาวงามผู้เป็นดวงใจของครอบครัว เธอเติบโตมาพร้อมกับสัตว์เลี้ยงสุดพิเศษอย่าง บักเฮ้า จระเข้ยักษ์ที่ได้รับการเลี้ยงดูมาตั้งแต่เล็ก จนกลายเป็นทั้งเพื่อนเล่นและผู้ปกป้องของเธอ
ในวันที่นางคำบางและบักเฮ้ากำลังสนุกสนานอยู่ในลำน้ำชี ได้เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้นเมื่อ บักนนท์ จระเข้ป่าขนาดใหญ่ปรากฏตัวขึ้นพร้อมความดุร้าย บักนนท์โจมตีบักเฮ้าและนางคำบาง เกิดการต่อสู้ครั้งใหญ่ บักเฮ้าพยายามปกป้องนางคำบางอย่างสุดความสามารถ แต่ด้วยความสับสนและความผิดพลาด มันกลับกลืนนางคำบางเข้าไปในท้องโดยไม่ตั้งใจ
หลังจากเหตุการณ์นั้น บักเฮ้าหนีออกจากพื้นที่ มุ่งหน้าไปตามลำน้ำและป่าดงพงไพรเพื่อหลบหนีจากการไล่ล่าของกลุ่มคนที่โกรธแค้น นำโดยพระยาสุทัศน์และหมอจระเข้ ระหว่างการเดินทาง ตำนานได้บันทึกชื่อสถานที่ต่างๆ ไว้ เช่น บ้านเหล็ก ที่ตั้งเตาตีอาวุธ, บ้านหามแหน ที่คนล่าแวะพักและหาแหนกิน, และ บ้านโพนทอง ที่เกิดความอิ่มจนแน่นท้อง
ตำนานนางอินถวาและบักเฮ้าแสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์และธรรมชาติ รวมถึงการตัดสินใจที่ผิดพลาดอันนำไปสู่ผลลัพธ์อันใหญ่หลวง เรื่องเล่าดังกล่าวยังคงสะท้อนผ่านชื่อสถานที่และประเพณีในพื้นที่ เป็นบทเรียนทางจิตวิญญาณและวัฒนธรรมที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
นอกจากนี้ ชื่อ "นางอินถวา" ได้กลายมาเป็นที่มาของ ดอกอินถวา ดอกไม้ประจำอำเภอวังสามหมอ ที่สะท้อนถึงความงามและความทรงจำที่ผูกพันกับตำนานนี้ ดอกอินถวาไม่เพียงเป็นสัญลักษณ์แห่งอำเภอ แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจให้ชาวบ้านรำลึกถึงอดีตที่ยาวนาน
ตำนานพื้นบ้าน ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องเล่า แต่คือกระจกสะท้อนวิถีชีวิต ความเชื่อ และวัฒนธรรมที่เชื่อมโยงคนรุ่นเก่าและใหม่ให้เข้าใจรากเหง้าและคุณค่าของชุมชน หากคุณมีโอกาสมาเยือนอำเภอวังสามหมอ ลองฟังเรื่องเล่านี้จากชาวบ้าน เพื่อสัมผัสถึงความมีชีวิตชีวาของตำนานที่ไม่เคยเลือนหายไปตามกาลเวลา